เจ้านายพระองค์เล็ก

เจ้านายพระองค์เล็ก

            วันจันทร์ที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๗๐ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภูมิพลอดุลยเดช พระโอรสแห่งราชสกุลมหิดลได้ประสูติ ณ เมืองเคมบริดจ์ รัฐแมสซาชูเซตส์ ประเทศสหรัฐอเมริกา ทรงมีพระเชษฐภคินี คือ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากัลยาณิวัฒนา และพระเชษฐา คือ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนันทมหิดล

            ทรงเติบโตท่ามกลางความเรียบง่าย ทั้งสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก และสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงอบรมเลี้ยงดูพระธิดาและพระโอรสให้ดูแลช่วยเหลือตนเอง มีระเบียบวินัย และเอื้อเฟื้อต่อผู้อื่นที่ด้อยโอกาสกว่า จนเป็นพื้นฐานสำคัญในพระอุปนิสัยของทั้งสามพระองค์

            ในช่วงพระชันษา ๑๐ ปีแรก ทรงเป็นเจ้านายพระองค์น้อยที่โดยทั่วไปผู้คนเรียกว่า “พระองค์เล็ก” ทรงเติบโตในวัฒนธรรมที่ผสมผสานระหว่างไทยและยุโรป เมื่อพระชันษาเพียง ๑ พรรษา ได้เสด็จฯกลับเมืองไทย โดยประทับ ณ วังสระปทุม จนถึงพระชันษา ๖ พรรษา ในระหว่างนี้สมเด็จพระบรมราชชนกได้ประชวร และเสด็จทิวงคตเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๒ ต่อมาครอบครัวราชสกุลมหิดลได้เสด็จฯไปประทับที่สวิตเซอร์แลนด์ในปี พ.ศ.๒๔๗๖ ตามคำแนะนำของสมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ที่ทรงมีพระวินิจฉัยว่าสถานการณ์บ้านเมืองไม่เรียบร้อย อาจมาพัวพันกับพระนัดดาของพระองค์ท่านได้ และถือเป็นโอกาสในการศึกษาต่อในการเดียวกัน

            ทรงสนพระทัยในการเรียนมาตั้งแต่ครั้งยังทรงพระเยาว์ และช่างตรัส ดังปรากฎในพระราชหัตถเลขาของสมเด็จพระบรมราชชนนี ลงวันที่ ๒๗ กันยายน พ.ศ.๒๔๗๖ ถึงสมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า เมื่อครั้งเสด็จไปประทับ ณ เมืองโลซาน ทรงรายงานเกี่ยวกับพระโอรสพระองค์เล็กว่า

            “เล็กยังรู้จักเป็นห่วงการเรียน มีหนังสือเขาให้ท่อง ๒-๓ คำ ก็คอยยุ่งท่องอยู่เสมอ...เล็กเดี๋ยวนี้ตั้งต้นว่าคนเก่ง ว่าท่านรัศมี” (หม่อมเจ้ารัศมีสุริยัน สุรียง พระโอรสองค์ใหญ่ของพระองค์เจ้าสุริยงประยูรพันธุ์ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส นามเล่นคือ หนู ) บอกว่าชื่อ “หนู” ไม่เห็นดี เดี๋ยวแมวมากัด เมื่อเช้านี้นัทโกรธ (พระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าอนันทมหิดล) ก็ว่านัท ว่าโกรธมากไม่ดี แก่เร็ว และหัวจะล้านด้วย”

ข้อมูล : เรียบเรียงจากสมุดตราไปรษณียากรพิเศษ “ดั่งดวงแก้วแห่งแผ่นดิน”